هنجارها و ناهنجاری های سیاسی در بوستان و گلستان

مسائل سیاسی و سیاست مدن از دیرباز در ادب و فرهنگ فارسی وجود داشته و شاعران و ادیبان بسیاری به این موضوع پرداخته اند. سعدی یکی از بارزترین اشخاصی است که در این زمینه آرا و نظرهای قابل توجه و مفیدی دارد . در این پایان نامه که از چهار فصل((کلیات))،((تعاریف و پیشینه اندیشه های سیاسی در ایران ، جهان و اسلام))،((هنجارهای سیاسی ))و(( ناهنجاری های سیاسی))تشکیل گردیده ، سعی شده است تا در ضمن ارائه تعاریفی جامع از سیاست و حکمرانی و همچنین با اشاره به تاریخچه آن در جهان ، ایران و اسلام ، نظرها و آرای سعدی در این باره استخراج گردد . بنابراین ابتدا دو کتاب مورد پژوهش (بوستان و گلستان) ، به صورت گسترده مطالعه شد و مطالب مربوط به عالم سیاست، از جمله هنجارهای سیاسی نظیر:آسایش و امنیت،بذل و بخشش، تحقیق و گزینش،تدابیر جنگی برای شکست دشمن،تدبیر در برابر دزدان، ترحم بر اسرا،ترحم بر بی گناهان،تربیت فرزندان ، تشویق صالحان، ترس از آه مظلوم،تقوی و خداترسی ،تواضع،حسن خلق ، خادم نوازی، طلب نام نیک، دادگری ، دانش دوستی،درویش نوازی ، رازداری ،رعیت نوازی،شایسته سالاری، عبرت پذیری ، گذشت ،غمخوار مردم بودن،قانون مداری، گماشتن ناظران،لشکر نوازی، مجازات مجرمان،مظلوم نوازی، مردم نیازاری،نصیحت شنوی و نقد پذیری و دیگر ویژگی های لازم برای حاکمان استخراج گردید و ناهنجاری های سیاسی نظیر:آسایش طلبی، آزار دوستان با دشمن دوستی، افشای راز، باقی نگذاشتن آثار خیر به یادگار،بخل، بدنامی ، بی تدبیری، بی توجهی به خادمان ، بی توجهی به دادخواهان ، تصمیم گیری بدون تحقیق و بررسی، تکبر،ثروت اندوزی،حسدورزی، خراج ستانی ظالمانه ،خشمناکی ، دشمن تراشی ، رعیت آزاری، رفتارنا بجا ، زور گویی، ستمگری،طمعکاری، عمل نکردن به احکام دین ،غافلی، کوتاهی در مجازات ،کوچک شمردن دشمن،مجازات ناصحان، نابردباری و نا فرمانی از خداوند ، نا راضی کردن مردم ،ناراضی کردن لشکریان،ناسپاسی، نا شایسته سالاری ، نبود امنیت و آسایش ،نشناختن دوست از دشمن و نصیحت ناشنوی در نظر سعدی استخراج و تبیین و تشریح گردید و در مواقعی با آثار ادبی دیگر در این زمینه مقایسه شد و همچنین آبشخور های فکری سعدی به ویژه در حوزه دین و تاثیر او از آیات و روایات و حوادث تاریخی بررسی شد و این نتایج روی نمود که سعدی با توجه به تجربیات شخصی و مسافرت های طولانی و نیز با درک صحیح خود از مسائل سیاسی در لابلای ابیات و نوشته های خود سودمندترین و مبنایی ترین اصول سیاسی را به حاکمان گوشزد کرده و در هدایت و تنبه آنها قلم زده و به عوامل انحطاط و یا دوام حکومت پرداخته و توجه دقیق کرده است. توصیه های سودمند به جا مانده از سعدی او را از نظریه پردازان سیاسی زمان خود نشان می دهد و دید و بینش و نگرش عمیق وی را به مسایل مختلف سیاسی اثبات می کند. او با استفاده از حکایات و تمثیلات شیرین و هنر بالای شاعری خود توانسته است نکات آموزنده حکومتی را برای همنوعان و جهان بشریت به یادگار گزارد و در هدایت های سیاسی از سرآمدان باشد.